شیر دهی و چند قلویی:
بسیاری از والدین تصور میکنند که چند قلویی همیشه معادل شروع حتمی شیر خشک است.در حالی که مادر چند قلو میتواند نوزادانش را کاملا با شیر خودش بزرگ کند..همانطور که گفته شد مقدار شیر مادر مستقیما با مقدار مکیدن نوزاد نسبت دارد.در دو قلویی چون سینه مادر دو برابر تک قلویی توسط نوزادان مکیده میشود،شیر هم دو برابر خواهد بود.
مادران دو یا چند قلو طبیعتا نیاز به حمایت بیشتری دارند و پدر و سایر اطرافیان اگر حمایت کافی از او داشته باشند مادر میتواند نوزادانش را بدون شیر خشک بزرگ کند
یکی از مشکلات شیردهی در روزهای ابتدایی ،نوک سینه صاف مادر است..سینه مادر نوک ندارد و نوزاد بخوبی نمیتواند سینه رابگیرد .در این حالت بایستی شیردهی ادامه یابد.مکیدن نوزاد کمک تدریجی به برجسته شدن نوک پستان میکند.و استفاده از شیر دوشهای برقی هم با ایجاد مکش به برجستگی نوک پستان کمک میکند.
یکی از راههایی که میتواند با برجسته کردن نوک پستان کمک کند ایجاد مکش با سرنگ معکوس است(مانند شکل)یک سرنگ بزرگ ۲۰ میلی لیتری را از انتها ببرید و سوپاپ آنرا خارج و معکوس وارد کنید..و از سمت صاف سرنگ روی نوک سینه فشار منفی ملایم وارد کنید(فشار منفی زیاد میتواند به شقاق و زخم سینه منجر شود)یکی از راههای درمان نوک سینه صاف استفاده از محافظهای پستان است.این محافظها زمانی که در زیر لباس زیر مادر استفاده میشوند سبب نوک دار شدن تدریجی پستان میشوند.بهترین زمان شروع محافظ برای پستان از ماههای آخر بارداری است تا بتدریج سینه نوکدار شود
شقاق پستان
یا زخم شدگی نوک‌پستان یکی از علل شایع شکست شیردهی است.نوک سینه مادر بسیار دردناک میشود و گاهی حتی همراه خونریزی نوک سینه است.گاهی نوزاد بعلت بلعیدن خون از نوک‌سینه دچار استفراغ خونی میشود.
مهمترین علت ایجاد شقاق پستان وضعیت غلط شیر دهی است.بطور معمول نوزاد بایستی علاوه بر نوک پستان،هاله قهوه ای اطراف سینه را هم بگیرد .زمانی که مادر طوری کودک را شیر میدهد که نوزاد فقط نوک سینه را میگیرد سینه مادر دچار شقاق میشود.(تصویر زیر)
از سایل علل ایجاد شقاق استفاده از شیر دوشهای دستی یا استفاده از سرنگ معکوس با فشار زیاد منفی جهت ایجاد نوک برای سینه است.گاهی هم کشیدن سینه به زور از دهان نوزاد در حال مکیدن سبب ایجاد شقاق میشود
درمان شقاق:
اولین کار پیشگیری است.آموزش نحوه شیر دهی صحیح از مهمترین اقدامات است.(گرفتن هاله و نوک سینه با هم)
عدم کشیدن سینه از دهان نوزاد دردحال مکیدن.
استفاده از کرمهای نرم کننده گاهی سبب تغییر طعم شیر میشود ولی موارد استانداردی که برای شقاق سینه ساخته شده رامیتوان استفاده نمود.
یکی از بهترین نرم کننده ها شیر دوشیده شده خود مادر است که میتوان روی نوک سینه مالیده شود.
گاهی در موارد بسیار شدید با مشورت پزشک لازم میشود که شیر دهی از یک پستان برای مدت کوتاهی قطع شود تا زخم نوک سینه ترمیم شود.در این موارد باید شیر سینه دوشیده شود تا شیر خشک نشود و سینه مقابل به کودک داده شود
آبسه و التهاب پستان(ماستیت):
در روزهای اول شیر دهی التهاب پستان بسیار شایع است.مادر احساس احتقان و لمس توده در سینه دارد .آبسه پستان علاوه بر علایم فوق همراه تب و گاهی ورم و قرمزی پستان است.شیر دهی در این حالات ممنوع نیست(بجز مواردخیلی نادر آبسه که ترشح چرک از نوک پستان دارد).
درمان این حالات ادامه شیردهی.استفاده از دوش آب گرم حوله گرم.شیر دوش برقی است و این حالات بتدریج بهبود می یابد.گاهی به تشخیص پزشک مصرف آنتی بیوتیک در آبسه لازم میشود
شیر دهی در زنان شاغل:
زنان شاغل شیرده نیازمند حمایت همه جانبه از طرف خانواده و جامعه و کارفرمایان دارند.
در حال حاضر بین۶ تا ۹ ماه مرخصی برای این خانمها در نظر گرفته شده و طبق قانون تا یک سالگی کودک هم میتوانند در میانه ساعت کاری پاس ساعتی برای شیر دهی بگیرند.ولی این مادران نیاز به حمایت بیشتری دارند.
خیلی از مادران شاغل تصور میکنند که شاغل بودن معادل نیاز به شیر خشک است.در حالی که مادر میتواند از ماههای دوم و سوم شیردهی با دوشیدن و ذخیره شیر خودش در فریزر برای دوران بعد از اتمام مرخصی زایمان خودش از مصرف شیر خشک پیشگیری کند.
مادرانی که در زمان شیردهی باردار میشوند میتوانند شیردهی را تا ۲۰ هفتگی بارداری(حدود ۵ ماهگی)ادامه دهند .ولی بعد از۲۰ هفتگی بارداری بایستی شیردهی را قطع کنند.چون مکیدن پستان خطر زایمان زودرس را دررفرزند دوم افزایش میدهد.
این مادران نیاز به حمایتهای متعددی دارند حمایت تغذیه ای و عاطفی روانی مهمترین بخش است..
نوزادان نارس و کم وزن هم مانند سایر نوزادان بهترین شیر ،شیر مادرشان است..مادر زمانی که زودتر از موعد زایمان میکند خودبخود ترکیب شیرش متناسب کودکان نارس میشود.
نوزادان بالاتر از ۲.۵ کیلوگرام هیچ تفاوتی با بقیه نوزادان ندارند ..نوزادان کمتر از ۱.۵ کیلوگرم هم بطور معمول در بیمارستان و بخش نوزادان بستری هستند.نوزادان بین ۱.۵ تا ۲.۵ کیلوگرم که در منزل هستند قدرت مکیدن ضعیفی دارند و ممکن است ساعتها سینه مادر را بگیرند ولی نتوانند حجم قابل توجهی شیر بخورند.این نوزادان گاهی نیاز به شیر اضافی دارند که بهترین شیر برای این کودکان شیر دوشیده شده مادر است و در صورت نیاز به شیر خشک هم شیر خشکهای مخصوص نوزادان نارس.
شیر را به این نوزادان به راحتی میتوان با فنجان داد و نیازی به دادن شیشه نیست.
